ข้องอสแตนเลส (Stainless Steel Fittings) - อุปกรณ์สแตนเลส

ประเภทของข้องอสแตนเลสที่นิยมใช้ในงานประปา รู้ไว้ก่อนเลือกใช้งานให้ถูกต้อง

ข้องอสแตนเลส คือ ข้องอ หรือข้อต่อรูปตัว L ที่มีหน้าที่เปลี่ยนทิศทางการไหลของน้ำ โดยทั่วไปจะเปลี่ยนมุม 45 องศา หรือ 90 องศา ซึ่งในงานประปาที่เน้นความทนทาน ไม่เป็นสนิม และดูแลรักษาง่าย ข้องอที่ทำจากสแตนเลส (Stainless Steel Elbow) จึงได้รับความนิยมมากขึ้นเรื่อย ๆ เพราะ ไม่เป็นสนิม ทนต่อการกัดกร่อน, รับแรงดันน้ำสูงได้ดี, ทนต่อความร้อน และสารเคมี มีอายุการใช้งานยาวนานกว่าท่อพีวีซีหรือเหล็กทั่วไป ข้องอสแตนเลส ซึ่งเป็นอุปกรณ์สำคัญที่ใช้ในระบบประปาแทบทุกชนิด ทั้งในบ้าน อาคารโรงงาน และระบบอุตสาหกรรมต่าง ๆ ที่มีหลายประเภท หลายขนาด หลายรูปแบบที่ออกแบบมาให้เหมาะกับงานแต่ละประเภท ถ้าเลือกไม่ตรงจุด อาจทำให้ระบบน้ำมีปัญหา รั่วซึม หรือทนแรงดันไม่ได้

ประเภทของข้องอสแตนเลสที่นิยมใช้ในงานประปา

ข้องอ 90 องศา (Elbow 90°)

อุปกรณ์ต่อท่อที่ใช้สำหรับเปลี่ยนทิศทางการไหลของของไหลในระบบท่อให้หักมุม 90 องศา เหมาะกับมุมหักที่ต้องการให้ท่อเลี้ยวซ้ายหรือขวา โดยทั่วไปจะใช้ในงานระบบประปา ระบบท่ออุตสาหกรรม หรือระบบลำเลียงของเหลวและก๊าซต่าง ๆ ใช้งานง่ายในการติดตั้งระบบน้ำแนวนอนและแนวตั้ง แข็งแรง ทนทาน ไม่รั่วซึมง่ายมีให้เลือกทั้งแบบมีเกลียว และแบบเชื่อม เหมาะสำหรับ งานประ

ปาในบ้าน, อาคารสูง, โรงงานที่มีระบบเดินท่อซับซ้อน

ข้องอ 45 องศา (Elbow 45°)

ข้อต่อท่อรูปทรงโค้งทำมุม 45 องศา ซึ่งใช้ในการเปลี่ยนทิศทางของท่อในระบบเดินท่อ เช่น ระบบประปา ระบบระบายน้ำ หรือท่อลม โดยมีคุณสมบัติ ลดแรงดันย้อนกลับและการสั่นสะเทือนในระบบมากกว่าข้องอ 90° ลดการสะสมของตะกอน โดยเฉพาะในระบบน้ำเสียหรือน้ำฝน เหมาะสำหรับ ระบบประปาภายในบ้าน, ระบบระบายน้ำใต้ดิน, ระบบท่อลม (HVAC), ระบบท่อน้ำในงานเกษตรกรรม และระบบโรงงานอุตสาหกรรม

ข้อต่อสามทาง หรือ “สามทาง” (Tee)

เป็นอุปกรณ์ประปาที่ใช้เชื่อมท่อเข้าด้วยกันในลักษณะรูปตัว T โดยมีท่อหนึ่งเป็นทางหลัก และอีกสองท่อเป็นทางแยก ช่วยให้สามารถเปลี่ยนทิศทางการไหลของน้ำ หรือแยกสายน้ำได้อย่างมีประสิทธิภาพ เหมาะกับระบบที่ต้องการแยกหรือรวมทางเดินของของเหลว โดยทั่วไปจะใช้ในสำหรับระบบประปาที่ต้องการแยกน้ำไปใช้งานหลายจุด เช่นห้องน้ำหลายห้อง, ระบบรดน้ำต้นไม้

ประเภทของสามทาง

Equal Tee – ขนาดทั้ง 3 ด้านเท่ากัน
Reducing Tee – มีหนึ่งด้านขนาดเล็กกว่าท่อหลัก

ข้องอเชื่อมด้าน (Elbow Welded Fitting)

หรือที่ช่างมักเรียกสั้น ๆ ว่า “ข้องอเชื่อม” เป็นอุปกรณ์ต่อท่อที่ใช้เปลี่ยนทิศทางการไหลของของไหลในระบบท่อ โดยใช้วิธีการเชื่อมต่อแบบ เชื่อมติด กับท่อโดยตรง ซึ่งต่างจากข้องอแบบเกลียวหรือแบบสวม ที่ใช้การหมุนหรืออัดเข้ากับท่อ

ขนาดของข้องอสแตนเลสที่นิยมใช้ในงานประปา

ข้องอสแตนเลส (Stainless Steel Fittings) ที่ใช้ในงานประปานั้น มีหลายขนาดให้เลือกใช้งานตามประเภทของท่อและการใช้งานจริง โดย ขนาดที่นิยมใช้กันมาก มักจะเป็นขนาดมาตรฐานที่ใช้กับท่อน้ำทั่วไปทั้งในบ้านและในอุตสาหกรรม ซึ่งสามารถสรุปขนาดยอดนิยมได้ดังนี้

1. ขนาด 1/2 นิ้ว

เป็นขนาดที่เล็กที่สุดและพบได้บ่อยที่สุดในงานประปาภายในบ้าน
นิยมใช้กับก๊อกน้ำ, สายชำระ, เครื่องกรองน้ำ และอุปกรณ์ที่ต้องการแรงดันไม่มาก

2. ขนาด 3/4 นิ้ว

ใช้ในงานระบบน้ำที่ต้องการให้น้ำไหลได้ปริมาณมากขึ้น
เหมาะสำหรับท่อส่งน้ำเข้าเครื่องซักผ้า, แทงก์น้ำ หรือใช้ในโรงงานขนาดเล็ก

3. ขนาด 1 นิ้ว

รองรับการใช้น้ำปริมาณปานกลาง
นิยมใช้ในระบบน้ำในอาคารพาณิชย์, อาคารพักอาศัยขนาดกลาง หรือรีสอร์ท

4. ขนาด 2 นิ้ว

ขนาดนี้เหมาะสำหรับการใช้งานที่ต้องการปริมาณน้ำมาก เช่น อาคารขนาดใหญ่ หรือโรงงาน
มักใช้ในท่อเมน (Main pipe) ที่จ่ายน้ำไปยังจุดต่าง ๆ

5. ขนาด 4–6 นิ้ว

ขนาดใหญ่ เหมาะสำหรับงานระบบอุตสาหกรรม, โรงงานผลิต, หรือโครงการระบบประปาขนาดใหญ่
มักใช้ในท่อส่งน้ำหลัก หรือท่อจ่ายน้ำระยะไกล

การเลือกข้องอสแตนเลสให้เหมาะกับงาน

ดูแรงดันน้ำในระบบ หากเป็นระบบน้ำแรงดันสูง เช่น อาคารสูงหรือโรงงาน ควรเลือกข้องอที่ทนแรงดันได้ เช่นแบบเชื่อมหรือหนาเป็นพิเศษ
เลือกขนาดให้ตรงกับท่อ อย่าคิดว่า “ใกล้เคียงก็ใช้ได้” ควรเลือกขนาดตรงเป๊ะ เพื่อป้องกันการรั่วซึมหรือหลุดระหว่างใช้งาน
เลือกแบบมีเกลียว หรือแบบเชื่อม แบบเกลียวเหมาะกับงานที่ต้องถอดประกอบบ่อย และ แบบเชื่อมเหมาะกับระบบถาวร แข็งแรงกว่ามาก
พิจารณาสภาพแวดล้อมการใช้งาน ถ้าอยู่ใกล้ทะเลหรือในโรงงานเคมี ควรใช้เกรด 316 เพื่อต้านการกัดกร่อน

ตารางสรุปการเลือกใช้งานข้องอสแตนเลสที่เหมาะกับงานแต่กละประเภท

ประเภทข้องอที่แนะนำ	เกรดสแตนเลส	ประเภทงาน
ข้องอเกลียว 90 องศา	304	งานบ้าน ระบบน้ำดี
ข้องอเชื่อม 90 องศา	316	งานอุตสาหกรรม
ข้องอเชื่อม 45 องศา	316	ระบบน้ำร้อน
ข้องอเกลียวหรือเชื่อม	316	พื้นที่ริมทะเล
ข้องอเกลียว	304	งานชั่วคราว/ซ่อมบำรุง

สรุป

ข้องอสแตนเลส เป็นอุปกรณ์สำคัญที่ไม่ควรมองข้ามในงานประปา เพราะไม่เพียงแต่ช่วยจัดทิศทางการไหลของน้ำ แต่ยังส่งผลต่อความปลอดภัยและอายุการใช้งานของทั้งระบบการเลือกใช้ข้องอที่เหมาะสม ไม่ว่าจะเป็น ข้องอ 90°, ข้องอ 45°, สามทาง, หรือ ข้องอเชื่อม ควรพิจารณาตามลักษณะการใช้งานจริง ขนาดท่อ วัสดุ และสภาพแวดล้อม หากคุณกำลังจะติดตั้งระบบน้ำใหม่ หรือปรับปรุงของเดิม อย่าลืมเลือก ข้องอสแตนเลสคุณภาพดี จากผู้จำหน่ายที่เชื่อถือได้ และปรึกษาช่างที่มีประสบการณ์ เพื่อให้มั่นใจว่า ระบบประปาของคุณจะปลอดภัยและใช้งานได้ยาวนานอย่างแท้จริง